Sayin Kirecci, oncelikle dengeli cevaplariniz icin sizi kutluyoru
Sayin Kirecci, oncelikle dengeli cevaplariniz icin sizi kutluyorum. Musaade ederseniz bende bu emlak balonu oliyina deyinmek istiyorum. Japonya da yasamis birisi olarak, her ne kadar tam ortusmesede Turkiye deki emlak piyasasi bir zamanlar Japonya yi hatirlatiyor. Tabi en onemli fark Japonya nin ciddi bir sanayisinin olmasi ve balon patladiginda bu sanayinin halen ciddi ihracaat kapasitesi olmasiydi. Hersey 1985 yilinda ki Plaza Accord ile baslamisti. Amerika nin tehdidine boyun egen Japonya Yen i degerlendirmek zorunda kalmisti. Uluslararasi ekonomide cok onemli bir baglati var. Degerli yerli para, ticareti yapilamiyan gari menkul gibi faktorlerin ve bu na sahip olanlarin durumunu iyilestirirken(fiyatlarini arttirirken), ticareti yapilan urunlerin, araba gibi, ve bu sektorlerde calisanlarin durumunu kotulestiriyor. Eger Turkiyede de boyle bir durum varsa, bir ev ile 8 yil once kac araba aliniyordu, simdi kac araba alinabiliyor diye bolme islemi yapabiriz(yani gayri menkulun otomobile gore goreceli fiyat artisi). Benim gozlemim bu acidan Turkiye de ki durumun Japonya yi bir sekilde animsattigi yonunde. Bu surecin sonunda araba gibi urunlerin tuketiminin gayri menkul satin alimina gore goreceli olarak artmasi durumu olusur. Yani araba tarzi sanayi urunleri satisi artarken konut satislari azalir. Tuketici tercihinin bu asamaya gelmeye baslamasi Japonya da oldugu gibi balonun yakinda patlayacagi seklinde de algilanabilir. Birde sizce son zamanlarda ki televizyon reklamlari urkutucu degilmiSadece markali konut, banka kredisi ve GSM den olusan bir reklam kusagi olusmaya basladi.Ayrica asiri degerli yerli paranin etkisi ile sanirim yaptiklari isten kar edemeyen tekstilciler de konut isine girmeye basladi. Sizce bu tehlikeli bir surec degilmi?Saygilar,
Cevap : Aydınlatıcı bilgiler için teşekkür ederim. Tabi bir önemli detayı atlıyoruz... Japonlar yatırım yaparken akıl ve mantığı bir kenar abırakırlar... Analistler 'Alın' dediğinde, ne kadar ve ne fiyata bulurlarsa alırlar... Fiyat/Kazanç rasyosunu bir kenara bıkarılar... Sadece ikinci emre kadar alım yaparlar... Emlakta da aynısı oldu... Tabi Japonya'da emlak balonu şişerken çok ciddi primler yaşandı... İstanbul'a baktığımızda ise öyle ciddi prim yok... Bu sayfayı ne kadar süredir takip ediyorsunuz, okunanları ne kadar okuyabiliyorsunuz bilmiyorum... Ama burada insanlar ballandıra ballandıra ne kadar kazandıklarını anlatmıyor... Tam tersine enflasyon ve reel bazın üzerinde getiri bekliyor... Böyle te tük 6 ayda yada 1 senede yüzde 60-80 kazanmak isteyen çıkıyor... Onlara da Kıbrıs kumarhanelerini tavsiye ediyorum) Özetle insanlar aldığı fiyattan satamıyorsa, satmakta zorlanıyorsa bunun neresi balon... İçiniz rahat olsun... Bu ülkede emlak balonunun oluşmayacağının en büyük teminatı benim... Diğer konulara gelince... Konutta iş bilmeyen, işi öğrenmeyen ve yanlış yönlendirilen patron ve yönetici çok fazla... Zaten beni asıl ürküten de bu... Bu adamların pazarlama ve satışta yaptığı hataları görüyorum... 'Umarım bu hataları üretimde yapmıyorlardır' diyorum... Israrla televizyon sonuç aldığını zanneden o kadar çok profesyonel ile karşılaşıyorum ki... Yada patronla... Sadece gülüyorum... Yada 'Piyasada olmak için A gazetesinde olmak gerekiyor' ifadesiyle reklam ajansları, konut şirketlerinin milyonlarca dolarını çarpıyor... Yanlış reklam, reklamda yanlış vurgularla patronlara milyonlarca dolar ekstradan harcatılıyor... Öyle reklam ajanslarıyla karşılaşıyoruz ki geçenlerde bir tanesi kalkmış bizim soru cevap formunu çalmış... Reklama basmış... Üstelik patronlar da bu çalma işinden mutlu... Zaten çalan reklam ajansı hırsızlığı ile ünlü... Düşünce çalma ajansı olarak kabul ediliyor... Milyonlarca dolarları boşa gidiyor... Buna rağmen mutlu oluyorlar... Bence piyasanın en büyük balonu bu patronlar... Neyse önümüzde uzun yıllar var... İşi öğrenmezlerse piyasa onlara en iyi şekilde öğretir... Tabi sektörün çok ciddi insan kaynakları sıkıntısı var... Eleman çok... Ama işi bilen eleman yok denilecek kadar az... Böyle olunca da istenmeyen sonuçlar ortaya çıkıyor...